در مسیر ایده‌پردازی و خلق ایده
احتمالا شما با شنیدن کلمه ایده یا ایده‌پردازی، تصویر یک لامپ روشن را به یاد می‌آورید. شاید به خاطر این که ایده تولید یک لامپ، یک ایده خارق‌العاده بود. همین حالا که تصمیم گرفتید این مقاله را مطالعه کنید، نگاهی به اطرافتان داشته باشید. تقریبا میتوان گفت که هر آن چیزی که ما از آنها بهره میگیریم و دراختیار داریم، حاصل ایده‌پردازی فرد یا افرادی در گذشته بوده است. در این مقاله قصد داریم تا کمی در دنیای ایده‌پردازی جستجو کنیم و با تکنیکهای مختلف آن آشنا بشویم و درک کنیم چرا این مفهوم برای برندها و کسب‌وکارهای مختلف اهمیت زیادی دارد.
ایده‌پردازی به زبان ساده
ایده‌پردازی که با نام‌های Ideation و یا Idea Generation هم شناخته میشوند، نوعی فعالیت ذهنی و پاسخ ما به یک موقعیت مسئله‌زا، نیازی خاص یا احساسی منحصر به فرد است. این موضوع میتواند در قالب یک روش جدید، ساختن یک شئ، بسط دادن یک فکر یا پیشنهاد، یک اثر هنری در قالب تصویر، متن یا صدا ارائه شود. در حقیقت به هر شکلی که باشد، ما نیاز یا چالشی را حس و درک کردیم و برای بهبود شرایط به ایده‌پردازی روی آوردیم.
تفکر واگرا
ایده‌پردازی پایه و اساس خلاقیت و نوآوری است و به نوعی مانند سوخت و منبع برای به حرکت درآوردن قوه تخیل و تفکر است. ایده‌پردازی چیزی بیشتر از طوفان ذهنی (Brain Storming) یا صحبت کردن درباره مفاهیم متنوع است و جنبه‌ها و تکنیکهای مختلفی را در بر میگیرد. به عنوان مثال Divergent Thinking یا تفکر واگرا.
در تفکر واگرا ما باید به دنبال این باشیم که مسائل را از دیدگاهها و ابعاد متفاوتی نگاه کنیم تا بتوانیم مسئله مورد نظر را حل کنیم مثلا همه ما میدانیم که حاصل جمع 5 + 5 برابر با 10 است اما اگر از ما بپرسند که حاصل جمع چه عددی ما را به عدد 10 میرساند احتمالا می‌توانیم به چندین ترکیب مختلف اشاره کنیم.
اما چرا ایده‌پردازی این روزها برای برندها حیاتی است؟
ایده‌پردازی ستون فقرات خلاقیت و یک گام استراتژیک برای برندها است تا این که خود را در یک محیط رقابتی و پرچالش متمایز کنند و به صورت مداوم نیازها و خواسته‌های در حال تغییر مخاطبان و مشتریان خود را برآورده کنند.
از دلیل اصلی اهمیت ایده‌پردازی برای برندها، نوآوری و توسعه محصول است. برندها با کمک ایده‌پردازی
میتوانند پیشنهادات جدیدی برای بهبود و گسترش محصولات یا خدمات خود داشته باشند که نیازهای مصرفکنندگان را برطرف کند و یا حتی نیاز جدیدی را در بازار خلق کند. کمتر کسی است که در دنیای برند و برندسازی حضور داشته‌باشد و از اهمیت متمایز و متفاوت بودن برای بقای برندها آگاه نباشد. ایده‌پردازی این قدرت را به مدیران برند می‌دهد که پیشنهادات یا اقدامات جدید و خلاقی را برای کمپین‌های مختلف از جمله کمپین معرفی برند، بازاریابی و فروش و خلق یک هویت متمایز و شاخص ارائه کنند. برندهایی که هدفشان ارائه تجربیات استثنایی به مشتریان و مصرفکنندگان است از ایده‌پردازی استفاده زیادی میبرند.
ایده‌پردازی راز افزایش حیات برند
برندها از طریق ارائه راه‌هایی برای بهبود کیفیت خدمات، ساده کردن تعاملات یا ارائه مزایای منحصر به فرد مشتری، می توانند اطمینان حاصل کنند که مشتریان تجربه‌ای مثبت و به یاد ماندنی با محصولات یا خدمات و به طور کلی با برند دارند.
اگر برندی دارید که میخواهید مدت‌های طولانی در بازار باقی بماند، باید به طور مداوم هویت خود را بازبینی و به روز کنید. ایده‌پردازی از طریق تکنیکهای مختلف افراد را به فکرها و یا پیشنهاداتی در جهت سازگار شدن برند با تغییرات بازار و نیاز مصرفکنندگان و احیای تصویر برند میرساند. برندهایی که به صورت فعالانه ومستمر درگیر فرآیند ایده‌پردازی هستند، اغلب فرصت‌های بازار را به خوبی شناسایی میکنند و تلاش دارند تا مزیت رقابتی خود را بر اساس آن توسعه داده و به تهدیدها نیز بهترین پاسخ ممکن را دهند.
ترویج فرهنگ ایده‌پردازی
عموما برندهایی که فرهنگ نوآوری و خلاقیت را در میان کارکنان خود پرورش می‌دهند، برای موفقیت بلندمدت موقعیت بهتری دارند. فرآیندِ ایده‌پردازی کارمندان را تشویق میکند تا ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند، ایده‌هایی که میتواند منجر به بهبود فرآیند درون سازمانی، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و راه‌حل‌های تحول آفرین شود.
هم‌چنین برندها در روند حیاتشان با چالش‌ها و موقعیت‌های چالش‌زا بزرگ و کوچکی در سطوح مختلف سازمان مواجه خواهند بود. این چالش‌ها میتوانند مسائل تیمی درون سازمانی یا مسائل عمیق‌تری مانند عدم رضایت مشتریان از محصول یا تغییرات روندهای بازار و … باشد. در فرآیند ایده‌پردازی افراد حاضر میتوانند از طریق تکنیک‌هایی که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید، این چالش‌ها را به صورت خلاقانه‌ای مدیریت و حل کنند.
انواع تکنیکهای ایده‌پردازی
تا به اینجا با مفهوم ایده‌پردازی و میزان اهمیت آن در دنیای برندسازی آشنا شدیم. حالا در کنار هم قصد داریم تکنینک‌های مختلف ایده‌پردازی را بررسی کنیم. شما می‌توانید از این تکنیک و ابزارها برای تحریک تفکر خلاقانه و نوآورانه استفاده کنید.
معروف ترین تکنیک ایده‌پردازی: طوفان فکری(Brainstorming)
طوفان یا بارش فکری یکی از معروف‌ترین تکنیکهای ایده‌پردازی است که به احتمال زیاد، بارها نام آن را شنیده‌اید و یا حتی ممکن است در جلسات آن شرکت کرده باشید. این تکنیک توسط الکس آزبورن (Alex Osborn) تهیه شده‌است. طوفان فکری نوعی فرآیند تفکر بدون حد و مرز و تولید ایده برای حل خلاقانه چالش‌ها و یا انجام یک کار جدید است که میتواند به صورت فردی و یا گروهی انجام شود. البته بهتر است که در طوفان فکری به صورت گروهی، یک فرد به عنوان تسهیل‌گر حضور داشته باشد. در این تکنیک موضوع اصلی به صورت شفاف توضیح داده میشود و هر یک از افراد باید ایده‌هایی که به ذهنشان میرسد را بدون ترس از تمسخر یا قضاوت دیگران بیان کنند. در حقیقت مفهوم درست یا غلط بودن ایده‌ها در این تکنیک معنایی ندارد و مهم این است خارج از چارچوب به تفکر بپردازید.
سازماندهی مراحل ایده‌پردازی با نقشه ذهنی(Mind Mapping)
یکی دیگر از ابزارهای قدرتمند ایده‌پردازی، ترسیم نقشه ذهنی است که منعکس‌کننده ایده‌ها و مفاهیمی است که در ذهن شما می‌گذرند. از طریق این ابزار میتوان ذهن را سازماندهی و اطلاعات را بر اساس اولویتشان طبقه‌بندی کرد. استفاده از این تکنیک سرعت فرد یا گروه ایده‌پرداز را در جلسات ایده‌پردازی بالا برده و باعث بهره‌برداری بهتر از توانایی‌های ذهن و مغز میشود. از این تکنیک میتوان برای آمادگی قبل از سخنرانی، جلسه مذاکره با مشتریان، حل مسئله، هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی، تدریس و ارائه محتوا استفاده کرد.
تکنیک اسکمپر (SCAMPER)
تکنیک اسکمپر یک روش ساده و کارآمد برای ایجاد ایده‌های خلاقانه و نوآورانه است. این تکنیک توسط باب ابرل (Bob Eberle) در سال 1971 ابداع شد و از آن زمان به عنوان یکی از روش‌های محبوب برای ترقی فکر خلاق در مسائل مختلف استفاده میشود و برندها میتوانند از آن برای خلق محصول یا خدمت جدید و یا بهبود بخشیدن محصولات فعلی از آن استفاده کنند.
این ابزار ایده‌پردازی و تفکر خلاقانه از 7 بخش زیر تشکیل شده است:
جایگزین کردن(Substitute) :
این بخش به تعویض یک جزء یا عنصر معمول با عناصر جدید و غیرمعمول تر تشویق میکند. در واقع، شما جایگزینی‌هایی جدید برای موارد موجود ایجاد می‌کنید.- ترکیب کردن(Combine) :
این بخش، تیم ایده‌پردازی را به ترکیب دو یا چند عنصر یا ایده مختلف ترغیب میکند تا چیزی تازه و متفاوت ایجاد کنند. به عنوان مثال ممکن است پرسش مطرح شده این باشد که برای کاهش هزینه‌های تولید چه گزینه‌هایی را میتوان با هم ترکیب کرد. - سازگار و منطبق کردن : (Adapt)
در این مرحله باید به پرسش‌هایی پاسخ داد که نشان دهنده نتیجه تطابق و سازگاری عناصر یا فرآیندهای مختلف است. به عنوان مثال آیا با تطابق یک بیزینس مدل خارجی در کشور دیگری میتوان به موفقیت رسید؟ - اصلاح کردن(Modify) :
این بخش به تغییر و تعدیل عناصر یا فرآیندها برای بهبود آنها توجه دارد. در حقیقت تیم ایده‌پردازی به دنبال این است که از طریق اصلاح کردن یا تغییر چه مواردی میتواند برند را به جایگاه بهتری برساند؟
- استفاده برای کاربرد دیگر (Put to another use) :
این مرحله به ما می‌گوید که به ایده‌ها و عناصر موجود فکر کنیم که چگونه می‌توانیم آنها را در موقعیت‌ها یا مکان‌های دیگری استفاده کنیم که قبلاً آنها را در نظر نگرفته‌ایم. - حذف کردن (Eliminate) :
این بخش به شما امکان حذف عناصر غیرضروری یا تکراری را می‌دهد. در حقیقت این مرحله فرصت تفکر درباره نتیجه حذف کردن برخی از ویژگیها و عناصر از ایده‌های مطرح شده را به تیم ایده‌پردازی می‌دهد. - معکوس کردن: (Reverse)
مرحله معکوس کردن به تیم ایده‌پردازی فرصت خارج از چارچوب فکر کردن را می‌دهد. در این مرحله باید به این پرسش فکر کرد که اگر فرآیند کار را برعکس کنیم، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ مثلا به جای این که ماشین خود را به تعمیرگاه ببریم، فرد تعمیرکار به سراغ ما بیاید.
حرف آخر
در این مقاله تلاش کردیم تا به زبانی ساده و به صورت کلی با مفهوم ایده‌پردازی آشنا شویم. ایده‌پردازی فرآیندی اساسی در رسیدن به نوآوری، خلاقیت، درک و حل مسئله است. اهمیت و نیاز این موضوع در زمینه‌های مختلف خصوصا برندسازی و توسعه کسب‌وکار کاملا مشهود است. همانطور که در دنیایی که به سرعت در حال تکامل است به جلو می‌رویم، ایده‌پردازی به عنوان یک مهارت اساسی باقی مانده و به ما این امکان را می‌دهد که آینده بهتری را از طریق ایده‌های تازه و نوآورانه شکل دهیم. ایده‌پردازی سنگ بنای موفقیت برند است، که برندها را قادر می‌سازد تا در یک محیط کسب‌وکار پویا و رقابتی، نوآوری داشته، متمایز بوده و پیشرفت کنند. با پرورش فرهنگ خلاقیت و کاوشِ مداومِ ایده‌های نو، برندها میتوانند ارتباطات قوی با مخاطبان خود ایجاد کنند و رشد و ارتباط طولانی مدت را با آنها حفظ کنند.
منابع:
Interaction Design Foundation. Ideation
www.interaction-design.org/literature/topics/ideation
What is Ideation – and How to Prepare for Ideation
What Is an Ideation? Definition, How It Works, and Process
بدون دیدگاه